Polska w gronie europejskich państw, które gwarantują najwyższy standard ochrony przed przemocą domową

Ziobro powiedział na wtorkowej konferencji prasowej poświęconej zaleceniom dla prokuratury, by ta mogła skuteczniej przeciwdziałać przemocy domowej, że dzięki opracowanym w jego resorcie przepisom dotyczącym Polska "zalicza się do wąskiego grona europejskich państw, które gwarantują najwyższy standard ochrony głównie kobietom i dzieciom w związku z przemocą domową".

"Myślę, że te zmiany ustawowe, które wprowadził nasz rząd, przygotowane w MS, są najlepszą odpowiedzią na zarzuty rozmaitych środowisk lewicowych, opozycji, które podają w wątpliwość troskę naszego rządu o los polskich kobiet" - ocenił. "My w odróżnieniu od naszych krytyków nie wygłaszamy głośnych haseł, ale wprowadzamy realne zmiany, które w konkretnych sytuacjach związanych ze stosowaniem przemocy poprawiają o lata świetlne los kobiet i dzieci, które dotknięte są tego rodzaju sytuacjami" - dodał.

Według Ziobry, przed wprowadzeniem zmian średni czas oczekiwania na usunięcie z domu sprawcy przemocy domowej trwało ok. pół roku, a teraz jest to czynność zabierająca ok. godziny. "To są rozwiązania, które zrewolucjonizowały realną ochronę dla kobiet i dzieci, które są poddane przemocy (domowej - PAP) w naszym kraju" - ocenił.

"To jest wielki dorobek tego rządu, wielki dorobek przede wszystkim Ministerstwa Sprawiedliwości. Cieszę się i jestem dumny z tego powodu, że mogłem te zmiany nadzorować, przygotowywać. Jeszcze raz dziękuję tym wszystkim, którzy włożyli w to wiele pracy, na czele z panem wiceministrem Marcinem Romanowskim" - dodał Ziobro.

Prokurator w Biurze Prezydialnym Prokuratury Krajowej Agnieszka Welenc powiedziała, że wytyczne prokuratora generalnego w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej są one obszerne, bo obejmują nie tylko postępowanie karne, ale także szeroką działalność w zakresie postępowań administracyjnych i cywilnych. "Jest to również współdziałanie w zwalczaniu, zapobieganiu przestępczości z innymi organami i podmiotami działającymi w tym obszarze" - dodała.

Welenc wyjaśniła, że wytyczne wydawane są w celu "ujednolicenia i usystematyzowania praktyki działania prokuratur na terenie kraju w zakresie postępowania w sprawach znamionujących się przemocą domową".

"Po pierwsze chodzi tutaj o usystematyzowanie i uporządkowanie tych informacji, jakie ma otrzymać osoba pokrzywdzona, kiedy trafia do prokuratora. Chodzi o to, żeby uzyskała nie tylko pouczenie o tym, jakie prawa jej przysługują w postępowaniu, ale także chodzi o to, aby otrzymała informacje, gdzie i jaką pomoc może otrzymać" - mówiła.

Jak poinformowało w komunikacie MS, informacji takiej udzielać "będą między innymi podmioty, które otrzymały na ten cel dotację z Funduszu Sprawiedliwości". Temu celowi służy też zamieszczanie na stronach internetowych prokuratur informacji o podmiotach, które świadczą pomoc osobom pokrzywdzonym w zakresie pomocy psychologicznej, poradnictwa prawnego i poradnictwa specjalistycznego lub udzielają ofiarom schronienia.

Kolejnym obszarem - powiedziała prok. Welenc - który został uwzględniony w wytycznych jest kwestia specyfiki działalności prokuratorów w zakresie tych postępowań, w których pokrzywdzonymi są osoby małoletnie, osoby z niepełnosprawnościami, osoby nieporadne ze względu na wiek, czy stan zdrowia, "bo, często to umyka, że nie tylko dzieci są ofiarami przemocy domowej, ale także często schorowane osoby w podeszłym wieku". "I tu chodzi o to, aby zapewnić właściwe przesłuchanie takich osób, aby zapewnić takim osobom właściwą reprezentację w postępowaniu" - powiedziała Welenc.

Jak podało MS w komunikacie, "w przypadku małoletnich niezwłocznie zostanie powołany kurator", a ponadto "z urzędu może zostać również wszczęte postępowanie o ograniczenie – w skrajnych przypadkach także pozbawianie – władzy rodzicielskiej".

Miejsce i sposób przesłuchania takich osób - zaznaczono - "powinny być komfortowe dla pokrzywdzonego dziecka; w przesłuchaniu powinien uczestniczyć biegły psycholog, mający specjalizację z psychologii dziecięcej; jeżeli przesłuchiwana będzie osoba z niepełnosprawnością intelektualną lub osoba ze spektrum autyzmu, towarzyszyć jej może asystent komunikacji".

Resort sprawiedliwości zaznaczył też, że "nowe przepisy zobowiązują też prokuratorów do zdecydowanego reagowania na wszelkie przypadki użycia gróźb lub przemocy wobec pokrzywdzonego oraz świadków - w takiej sytuacji mają oni obowiązek niezwłocznie wyjaśnić ich okoliczności lub – jeśli zachodzą ku temu uzasadnione przesłanki – wszcząć postępowanie karne".

W zeszły czwartek Sejm przyjął nowelizację m.in. Kodeksu postępowania cywilnego, która rozszerza obowiązujące od blisko dwóch lat przepisy określane mianem tzw. ustawy antyprzemocowej. Nowela ma na celu wzmocnienie ochrony osób doznających przemocy w rodzinie przez kompleksową regulację instytucji nie tylko prawa cywilnego, ale także karnego.

Obowiązująca od listopada 2020 ustawa przewiduje odrębne, szybkie postępowania w sprawach o zobowiązanie sprawcy przemocy domowej do opuszczenia mieszkania oraz zakazanie zbliżania się do tego mieszkania. Uprawnienia do wydawania natychmiastowego nakazu w tych sprawach przysługują Policji, a także Żandarmerii Wojskowej. Nakaz obowiązuje przez 14 dni, jednak na wniosek osoby dotkniętej przemocą sąd cywilny może przedłużyć ten okres. Przed wejściem w życie tzw. ustawy antyprzemocowej pokrzywdzeni oczekiwali na orzeczenie sądu, bo tylko ono umożliwiało pozbycie się sprawcy przemocy z domu.

Nowela uzupełnia to narzędzie o trzy kolejne. Chodzi o zakaz zbliżania się do osoby, zakaz kontaktowania się przez telefon i środki komunikacji elektronicznej oraz zakaz wstępu w określone miejsca, np. miejsce pracy osoby dotkniętej przemocą.

Zakazy te - jak wskazywał resort sprawiedliwości - orzekane byłyby "według tego samego schematu, który się sprawdził". "Prosty 14-dniowy nakaz policyjny, a następnie możliwość ich przedłużenia przez sąd cywilny" - mówił wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski. Jak dodał, według zamierzeń policja będzie mogła wszystkie te zakazy stosować łącznie.

Inne z zaproponowanych rozwiązań "zmierzają do tego, by osoby małoletnie, osoby z niepełnosprawnością intelektualną czuły się bezpiecznie, a regulacje dotyczące informowania o prawach i obowiązkach oraz pouczania, były dla nich przyjazne i zrozumiałe oraz dostosowane do ich potrzeb wynikających z wieku, cech osobowych, a także charakteru popełnionego na ich szkodę przestępstwa".

W noweli zaproponowano też m.in. zasadę, że sędzia orzekający w sprawach karnych powinien uczestniczyć co cztery lata w szkoleniu i doskonaleniu zawodowym organizowanym przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych z zakresu przesłuchiwania osób do 18 roku życia. (PAP)

autor: Edyta Roś, Rafał Białkowski

ero/ rbk/ mok/